‘મને સંઘ પાસેથી જીવનનાં મૂલ્યો મળ્યા…’, લેક્સ ફ્રીડમેનના પોડકાસ્ટમાં PM મોદી

નવી દિલ્હીઃ વડાપ્રધાન નરેન્દ્ર મોદી અને પ્રખ્યાત અમેરિકન પોડકાસ્ટર લેક્સ ફ્રીડમેન વચ્ચેની વાતચીતનો પોડકાસ્ટ આજે રવિવારે રિલિઝ કરવામાં આવ્યો છે. આ વાતચીતમાં પીએમ મોદીએ ઘણા મુદ્દાઓ પર વિગતવાર ચર્ચા કરી છે. જેમાં પીએમ મોદીએ તેમના જીવનમાં રાષ્ટ્રીય સ્વયંસેવક સંઘ (RSS)ની મહત્વપૂર્ણ ભૂમિકા, સમાજમાં તેના યોગદાન અને તેમના વ્યક્તિગત અનુભવો વિશે વિગતવાર ચર્ચા કરી છે. લેક્સે તેમને પૂછ્યું કે, જ્યારે તમે આઠ વર્ષના હતા, ત્યારે તમે RSSમાં જોડાયા હતા, જે હિન્દુ રાષ્ટ્રવાદના વિચારને સમર્થન આપે છે. શું તમે મને RSS વિશે કહી શકો છો? તેમનો તમારા પર અને તમારા રાજકીય વિચારોના વિકાસ પર શું પ્રભાવ પડ્યો?

તેના જવાબમાં પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, બાળપણથી જ મને હંમેશા કોઈને કોઈ કામમાં વ્યસ્ત રહેવાની આદત હતી. મને યાદ છે કે, માકોશી નામનો એક માણસ હતો, મને તેનું પૂરું નામ બરાબર યાદ નથી, મને લાગે છે કે તે સેવા જૂથનો ભાગ હતો. તે પોતાની સાથે ઢોલ જેવું કંઈક રાખતો હતો. તેઓ ઘેરા અને શક્તિશાળી અવાજમાં દેશભક્તિના ગીતો ગાતા હતા. જ્યારે પણ તે અમારા ગામમાં આવતો, ત્યારે તે અલગ અલગ જગ્યાએ પરફોર્મ કરતો. હું તેના ગીતો સાંભળવા માટે ગાંડાની જેમ તેની પાછળ દોડતો હતો. હું આખી રાત તેમના દેશભક્તિના ગીતો સાંભળતો હતો. મને એમાં મજા આવતી હતી, ખબર નહીં કેમ, પણ એ તો બસ મજા જ આવતી હતી.

પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, બીજું, દેશ જ સર્વસ્વ છે અને જનસેવા જ ભગવાનની સેવા છે. વૈદિક કાળથી આ વાત કહેવામાં આવી રહી છે. આ આપણા ઋષિઓએ કહ્યું છે, આ વિવેકાનંદે કહ્યું છે અને આ જ સંઘના લોકો કહે છે. તેથી સ્વયંસેવકને કહેવામાં આવે છે કે તેણે સંઘ તરફથી મળેલી પ્રેરણાથી સમાજ માટે કંઈક કરવું જોઈએ. આજે, તે ભાવનાથી પ્રેરિત થઈને ઘણી પહેલ ચલાવવામાં આવી રહી છે. જેમ કે કેટલાક સ્વયંસેવકોએ ‘સેવા ભારતી’ નામની સંસ્થાની સ્થાપના કરી. આ સંસ્થા ઝૂંપડપટ્ટીઓ અને વસાહતોમાં સેવા આપે છે, જ્યાં સૌથી ગરીબ લોકો રહે છે, જેને તેઓ સેવા સમુદાયો કહે છે. મારી જાણકારી મુજબ, તેઓ કોઈપણ સરકારી સહાય વિના ફક્ત સમુદાયના સમર્થનથી લગભગ 1 લાખ 25 હજાર સેવા પ્રોજેક્ટ ચલાવે છે. તેઓ ત્યાં સમય વિતાવે છે, બાળકોને ભણાવે છે, તેમના સ્વાસ્થ્યનું ધ્યાન રાખે છે, સારા મૂલ્યો કેળવે છે અને આ સમુદાયોમાં સ્વચ્છતા સુધારવા માટે કામ કરે છે. આ કોઈ નાની સિદ્ધિ નથી.

સંઘે આદિવાસી વિસ્તારમાં 70 હજાર શાળા ખોલીઃ મોદી
તેઓ જણાવે છે કે, તેવી જ રીતે સંઘ દ્વારા ઉછેરવામાં આવેલા કેટલાક સ્વયંસેવકો વનવાસી કલ્યાણ આશ્રમ દ્વારા આદિવાસી સમુદાયોની સેવા કરવા માટે સમર્પિત છે. તેઓ આદિવાસીઓ વચ્ચે રહે છે અને તેમના કલ્યાણ માટે કામ કરે છે. તેમણે દૂરના આદિવાસી વિસ્તારોમાં 70,000થી વધુ એક શિક્ષક ધરાવતી શાળાઓ ખોલી છે. અમેરિકામાં પણ કેટલાક લોકો એવા છે, જે તેમના માટે લગભગ 10 કે 15 ડોલરનું દાન કરે છે. તેઓ કહે છે, ‘આ મહિને કોકા-કોલા ન પીઓ અને તે પૈસા એક શિક્ષક ધરાવતી શાળાને દાન કરો. શિક્ષણમાં ક્રાંતિ લાવવા માટે કેટલાક સ્વયંસેવકોએ વિદ્યા ભારતીની સ્થાપના કરી છે. આજે, તેઓ લગભગ 25,000 શાળાઓ ચલાવે છે, જે લગભગ 30 લાખ વિદ્યાર્થીઓને શિક્ષણ આપે છે અને મારું માનવું છે કે, આ પહેલથી કરોડો વિદ્યાર્થીઓને ફાયદો થયો છે. જેઓ અતિ ઓછા ખર્ચે ગુણવત્તાયુક્ત શિક્ષણ મેળવી રહ્યા છે. શિક્ષણની સાથે મૂલ્યોને પ્રાથમિકતા આપવામાં આવે છે અને વિદ્યાર્થીઓ જમીન સાથે જોડાયેલા રહે છે, કૌશલ્યો શીખે છે, જેથી તેઓ સમાજ પર બોજ ન બને. એટલે કે, RSSએ જીવનના દરેક પાસામાં ભૂમિકા ભજવી છે, પછી ભલે તે મહિલાઓ હોય, યુવાનો હોય કે મજૂરો હોય.

‘મને સંઘ પાસેથી જીવનના મૂલ્યો મળ્યાં’
પીએમ મોદીએ કહ્યું કે, સભ્યપદના કદની દ્રષ્ટિએ, જો હું એમ કહી શકું તો, આપણી પાસે ભારતીય મજદૂર સંઘ છે. તેના દેશભરમાં લાખો સભ્યો સાથે લગભગ 50,000 સંગઠનો છે. કદાચ, કદની દ્રષ્ટિએ વિશ્વમાં આનાથી મોટું કોઈ મજૂર સંગઠન નથી. પરંતુ રસપ્રદ વાત એ છે કે, તેઓ જે અભિગમ અપનાવે છે. ઐતિહાસિક રીતે, ડાબેરી વિચારધારાઓએ વિશ્વભરમાં મજૂર ચળવળોને વેગ આપ્યો છે અને તેમનું સૂત્ર શું રહ્યું છે? ‘દુનિયાના કામદારો એક થાઓ’, સંદેશ સ્પષ્ટ હતો કે, પહેલા એક થાઓ, પછી બાકીનું આપણે સંભાળીશું.

RSS પ્રશિક્ષિત સ્વયંસેવકો દ્વારા સંચાલિત મજૂર સંગઠનો શું માને છે? ‘મજૂરોએ દુનિયાને એક કરી છે’. બીજા કહે છે, ‘દુનિયાના કામદારો એક થાઓ’ અને આપણે કહીએ છીએ, ‘મજૂરોએ દુનિયાને એક કરી છે.’ આ શબ્દોમાં એક નાનો ફેરફાર લાગે છે, પરંતુ તે એક મોટું વૈચારિક પરિવર્તન છે. આરએસએસમાંથી આવતા સ્વયંસેવકો રસ, સ્વભાવ અને ઝોકને અનુસરે છે અને આમ કરીને તેઓ આવી પ્રવૃત્તિઓને પ્રોત્સાહન આપે છે. જ્યારે તમે આ વિચાર પર નજર નાંખો છો, ત્યારે તમને ખ્યાલ આવશે કે, છેલ્લા 100 વર્ષોમાં RSSએ ભારતની ચમક-ચમકથી દૂર, એક સાધકની જેમ સમર્પિતપણે કામ કર્યું છે. આવા પવિત્ર સંગઠનમાંથી મને જીવનના મૂલ્યો મળ્યા એ મારું સૌભાગ્ય હતું.