કેમ ઉજવવામાં આવે છે કાળી ચૌદશ, જાણો તેનું મહત્વ અને કથા

Kali Chaudash: હિંદુ ધર્મમાં કારતક માસનું વિશેષ મહત્વ છે. નરક ચતુર્દશી દિવાળીના એક દિવસ પહેલા આવે છે . નરક ચૌદશ નરક ચતુર્દશી અને કાળી ચૌદશ પણ કહેવાય છે . ભારતના કેટલાક સ્થળોએ નરક ચૌદશને છોટી દિવાળી તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે. નરક ચતુર્દશીના દિવસે દુષ્કાળ કે અકસ્માતના કારણે મૃત્યુના ભયથી મુક્તિ મેળવવા અને શારીરિક સ્વાસ્થ્ય માટે યમરાજની પૂજા કરવામાં આવે છે.

ચૌદશના દિવસે અભ્યંગ સ્નાન કરવાની માન્યતા છે . આ દિવસે મહિલાઓ પોતાની સુંદરતા વધારવા માટે ઉબટન લગાવે છે. તેમજ આ દિવસે સાંજે યમ તર્પણ અને દીપદાન કરવાની પરંપરા છે . તે હિન્દુ ધર્મના મહત્વના તહેવારોમાંનો એક માનવામાં આવે છે. નરક ચૌદશ ઉજવવા પાછળ કેટલીક રસપ્રદ વાતો છે . એવું માનવામાં આવે છે કે આ દિવસે દીવો પ્રગટાવવાથી યમરાજ પ્રસન્ન થાય છે અને અકાળ મૃત્યુના ભયથી પણ મુક્તિ મળે છે.

નરક ચતુર્દશી
છોટી દિવાળીનો તહેવાર દિવાળીના એક દિવસ પહેલા ઉજવવામાં આવે છે. આ છોટી દિવાળીને નરક ચતુર્દશી તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. નરક ચતુર્દશીના દિવસે ઘરની બહાર દીવા લગાવવામાં આવે છે. આ વર્ષે નરક ચતુર્દશી 30 ઓક્ટોબરે છે.

કાળી ચૌદશ 2024 તારીખ
બુધવાર, 30 ઓક્ટોબર 2024 ના રોજ કાલી ચૌદશ
ચતુર્દશી તિથિની શરૂઆત – 30 ઓક્ટોબર 2024 ના રોજ બપોરે 01:15 વાગ્યે
ચતુર્દશી તિથિ સમાપ્ત થાય છે – 31 ઓક્ટોબર 2024 ના રોજ બપોરે 03:52 વાગ્યે

નરક ચતુર્દશી કથા
પૌરાણિક કથા અનુસાર ભગવાન કૃષ્ણ તેમની પત્નીઓ સાથે દ્વારિકામાં રહેતા હતા. એક દિવસ દેવરાજ ઈન્દ્ર ભગવાન કૃષ્ણ પાસે આવ્યા અને કહ્યું, હે કૃષ્ણ, રાક્ષસ રાજા ભૌમાસુરના અત્યાચારથી દેવતાઓ પીડાઈ રહ્યા છે . ભૌમાસુરને નરકાસુર તરીકે પણ ઓળખવામાં આવે છે . ક્રૂર ભૌમાસુરે વરુણનું છત્ર, અદિતિની બુટ્ટી અને દેવતાઓ પાસેથી રત્ન છીનવી લીધું છે અને તે ત્રણે લોકનો રાજા બની ગયો છે. ભૌમાસુરે પૃથ્વીના અનેક રાજાઓ અને સામાન્ય લોકોની પુત્રીઓનું પણ અપહરણ કરીને તેમને જેલમાં પૂરી દીધા છે. કૃપા કરીને આ ત્રણે લોકને તે ક્રૂર રાક્ષસથી બચાવો.

દેવરાજ ઈન્દ્રની વાત સાંભળીને ભગવાન કૃષ્ણ તેમની પત્ની સત્યભામા સાથે ગરુડ પર સવાર થઈને પ્રાગજ્યોતશપુર પહોંચ્યા. જ્યાં ક્રૂર ભૌમાસુર રહેતો હતો. ભગવાન કૃષ્ણે સૌથી પહેલા પોતાની પત્નીની મદદથી મુર નામના રાક્ષસને તેના 6 પુત્રો સાથે માર્યો હતો. મુર રાક્ષસના વધના સમાચાર સાંભળીને ભૌમાસુર તેની સેના સાથે યુદ્ધ માટે નીકળ્યો. ભૌમાસુરને શ્રાપ હતો કે તે એક સ્ત્રી દ્વારા મારી નાખવામાં આવશે. તેથી ભગવાન કૃષ્ણએ તેમની પત્ની સત્યભામાને પોતાનો સારથિ બનાવ્યો અને યુદ્ધના અંતે સત્યભામાની મદદથી તેમણે ભૌમાસુરનો વધ કર્યો . આ પછી ભૌમાસુરના પુત્ર ભગદત્તને રક્ષણનું વરદાન આપવામાં આવ્યું અને તેને પ્રાગજ્યોતિષનો રાજા બનાવ્યો .

કાલી ચૌદશનું મહત્વ
નરકાસુરનો અંત દર્શાવે છે જેણે સ્વર્ગ અને પૃથ્વી પર આતંક મચાવ્યો હતો. ભગવાન કૃષ્ણએ તેમની પત્ની સત્યભામા સાથે મળીને નરકાસુરનો વધ કર્યો અને રાક્ષસ દ્વારા કેદ કરાયેલી હજારો સ્ત્રીઓને મુક્ત કરી. એવું માનવામાં આવે છે કે નરક ચતુર્દશી ઉજવવાથી વ્યક્તિના જીવનમાંથી નકારાત્મકતા અને દુષ્ટતા દૂર થાય છે અને ઘરોમાં પ્રકાશ, સમૃદ્ધિ અને ખુશીઓ આવે છે. આ તહેવાર વ્યક્તિગત શુદ્ધિકરણ સાથે પણ સંકળાયેલો છે. આ દિવસે લોકો વહેલા જાગીને સ્નાન કરે છે અને ઉબટન લગાવે છે. જે શરીર અને આત્મામાંથી અશુદ્ધિઓ દૂર કરે છે તેવું માનવામાં આવે છે. આ સ્નાન જેને અભ્યંગ સ્નાન તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. તેને શુભ માનવામાં આવે છે અને તે દુષ્ટ આત્માઓને દૂર રાખવામાં મદદ કરે છે.

કાલી ચૌદશ પૂજાવિધિ
કાલી ચૌદશની પૂજા કરતા પહેલા અભ્યંગ પર સ્નાન કરવું જોઈએ સ્નાન એટલે કે નરક ચતુર્દશીએ સૂર્યોદય પહેલા શરીર પર ઉબટન લગાવવું . આ જરૂરી માનવામાં આવે છે. સ્નાન કર્યા પછી ચોખ્ખા વસ્ત્રો પહેરો અને ચૌકી પર કપડું ફેલાવો અને મા કાલી ની મૂર્તિ અથવા તસવીર મૂકો. ત્યારપછી વિધિ પ્રમાણે મા કાળીનું પૂજન કરો. આ દરમિયાન માતાનું ધ્યાન કરો અને માતાની સામે દીવો પ્રગટાવો. આ પછી મા કાલિકાને કુમકુમ, હળદર, કપૂર અને નારિયેળ અર્પણ કરો. મા કાલીનું ધ્યાન કરો અને તમારા જીવનમાં ખુશીઓનું આહ્વાન કરો.

નિષ્કર્ષ
મા કાળી ઘણા નામોથી ઓળખાય છે જેમ કે કાલિકા, કાલરાત્રી વગેરે. પુરાણો અનુસાર, મા કાલીએ ઘણા રાક્ષસોનો વધ કર્યો છે અને તેમના ભક્તોને તેમના ક્રોધમાંથી મુક્ત કર્યા છે. દિવાળીની અમાવસ્યા તિથિએ મા લક્ષ્મીની પૂજા કરવામાં આવે છે. મોટી દિવાળીના એક દિવસ પહેલા નાની દિવાળી પર મા કાલીનું પૂજન કરવામાં આવે છે. જો તમે પણ કાળી ચૌદશ મુહૂર્ત વિશે જાણવા માંગતા હો તો તમે ઓનલાઈન જ્યોતિષની સલાહ લઈ શકો છો.