મોદી સરકારમાં બજેટની પરંપરા બદલાઈ, ચામડાના બ્રીફકેસની જગ્યાએ લાલ કપડા આવ્યા

Budget 2024: નાણામંત્રી નિર્મલા સીતારમણ 23 જુલાઈએ લોકસભામાં બજેટ રજૂ કરશે. મોદી 3.0નું આ પહેલું બજેટ હશે. આવી સ્થિતિમાં નાણામંત્રી આ બજેટમાં ઘણી મોટી જાહેરાતો કરી શકે છે. બજેટની તૈયારીથી લઈને તેની રજૂઆત સુધી ઘણી પરંપરાઓનું પાલન કરવામાં આવે છે. મોદી સરકારમાં ચામડાની બ્રીફકેસને લાલ કપડાથી બદલવાથી લઈને ડિજિટલ બજેટ અને રેલવે બજેટને સામાન્ય બજેટ સાથે મર્જ કરવા સુધીના ઘણા મહત્વપૂર્ણ ફેરફારો કરવામાં આવ્યા છે.

પહેલા આપણે જાણીએ કે બજેટ શું છે?
બંધારણમાં બજેટનો સીધો ઉલ્લેખ નથી. જોકે બંધારણની ‘કલમ 112’ ‘વાર્ષિક નાણાકીય નિવેદન’ની ચર્ચા કરે છે. આ કલમ હેઠળ જ સરકાર માટે દર વર્ષે તેની કમાણી અને ખર્ચનો હિસાબ આપવો ફરજિયાત છે. આ કલમ મુજબ રાષ્ટ્રપતિને બજેટ રજૂ કરવાનો અધિકાર છે. પરંતુ રાષ્ટ્રપતિ પોતે બજેટ રજૂ કરતા નથી પરંતુ તેઓ કોઈ મંત્રીને તેમના વતી બજેટ રજૂ કરવા માટે કહી શકે છે. દેશમાં તાજેતરમાં જ આવું બન્યું હતું જ્યારે 2019માં જ્યારે અરુણ જેટલી બીમાર હતા ત્યારે પીયૂષ ગોયલે નાણામંત્રી ન હોવા છતાં બજેટ રજૂ કર્યું હતું. જો કે સામાન્ય રીતે નાણામંત્રી બજેટ રજૂ કરે છે.

આ પણ વાંચો: ગુજરાતમાં આજે ભારેથી અતિ ભારે વરસાદની આગાહી

બજેટની ઘણી પરંપરાઓમાં ફેરફારો થયા

ચામડાના બ્રીફકેસને બદલે લાલ કાપડ
મોદી સરકાર આવ્યા બાદ બજેટની ઘણી પરંપરાઓ બદલાતી જોવા મળી રહ્યો છે. ઉદાહરણ તરીકે, આઝાદી પહેલા ચામડાના બ્રીફકેસમાં બજેટ રજૂ કરવાની પરંપરા હતી. જ્યારે નિર્મલા સીતારમણે નાણામંત્રી તરીકેનો કાર્યભાર સંભાળ્યો ત્યારે તેમણે બ્રીફકેસને બદલે લાલ કપડામાં લપેટી બહીખાતાના રૂપમાં બજેટ રજૂ કર્યું હતું.

જ્યારે ડિજિટલ બજેટ આવ્યું
ડિજિટલ બજેટનું આગમન એ બજેટની પરંપરાઓમાં પરિવર્તનનું ચાલુ છે. દર વખતે બજેટ છપાયું છે પરંતુ કોરોના સમયગાળા દરમિયાન 2021 અને 2022માં ડિજિટલ બજેટ રજૂ કરવામાં આવ્યું હતું. 1 ફેબ્રુઆરીએ સંસદમાં બજેટ રજૂ કરવાની પ્રક્રિયા પૂર્ણ થયા પછી, કેન્દ્રીય બજેટ 2021-2022 અને 2022-23 બજેટ વેબસાઇટ www.indiabudget.gov.in અને કેન્દ્રીય બજેટ મોબાઇલ એપ્લિકેશન પર ઉપલબ્ધ કરવામાં આવ્યા હતા. બજેટ સ્પીચથી લઈને એન્યુઅલ ફાઈનાન્શિયલ સ્ટેટમેન્ટ (સામાન્ય રીતે બજેટ તરીકે ઓળખાય છે), ગ્રાન્ટ્સ અને ફાઈનાન્સ બિલ્સની માંગણીઓ સુધીનો સમગ્ર કેન્દ્રીય બજેટ દસ્તાવેજ એપ પર ઉપલબ્ધ કરાવવામાં આવ્યો હતો. આ એપ્સ હિન્દી અને અંગ્રેજી બંને ભાષાઓમાં ઉપલબ્ધ હતી. બજેટની ડિજિટલ કોપી લોકસભાના તમામ સભ્યો અને અન્ય તમામને આપવામાં આવી હતી.